Fiat

FIAT Sра. — көлік компанияларынан басқа (Lancia, Ferrari, Alfa Romeo, Abarth, Unic, Magirus Deutz, Pegaso, Braud, Hesston, Ford New Holland, Allis) көліктік емес компанияларды қамтитын трансұлттық корпорация.

1898 жыл — Инженер Джованни Баттиста Чейрано туриндік кәсіпкерлер мен қаржыгерлер тобымен автокөлік өндіруші компания құру туралы келісімге отырды. Бұған дейін Чейрано өзінің шағын фирмасында велосипед шығарған.

1899 жыл — Аристид Фаччиоли жасаған алғашқы Welleyes көлігінің прототипі дайын болды. Сол жылы Чейрано компаниясын сатып алған Fabbrica Italiana di Automobili Torino (F.I.A.T.) компаниясы тіркелді. Жаңа компанияның бірінші басшылары: бизнесмен Джованни Аньелли, граф Карло Бискаретти ди Руффиа, қаржыгер Эммануэле Брикеразио (Эмануесио Манюэле) болды. Чейраноның қызметкерлерінің біразы атап айтқанда дизайнер Фаччиоли, жарыс шабандозы Фелис Наццаро, техник Винченцо Лянча жаңадан құрылған компанияға ауысады.

Бірінші FIAT Чейрано жасаған автомобиль болды, бірақ оның 3,5 а.к. 2 цилиндрлі оппазитті қозғалтқышы артқы жағында орналасқан. Оған Corso Dante 35 (3,5 PS) атау берілді.

1901 жыл — Сол жылы FIAT қозғалтқыштың орнын өзгертіп, оны алдына орнатты. Қозғалтышы алдыңғы жағына орнатылған мұндай алғашқы модель модель үш жылдамдықты беріліс қорабымен, сондай-ақ жетек пен артқы доңғалақтарда механикалық тежегіштермен жабдықталған «8 PS» болды.

1902 жыл — Инженер Энрико (Энрико) Mercedes-ке өте ұқсас 4,2 литрлік 4 цилиндрлі әлдеқайда қуаттырақ қозғалтқышы бар көлікті жасады. Джованни Аньелли «Джиро де Italia Automobilistico» жарысында жеңіске жетті және осылайша FIAT-ның жарыстағы жеңіс жолы басталды.

1903 жыл — Алғашқы FIAT жүк көлігі шығарылды.

1904 жыл — Шығарылып жатқан автомобильдердің ағаш жақтауын болатқа ауыстырды, ал ілінісі Mercedes-тен көшірілді. Сол жылы 60 ат күші бар 10 литрлік 4 цилиндрлі қозғалтқышы бар, трансмиссиялы тежегіші және суды салқындатқышы бар сәнді автомобильдердің шағын партиясы шығарылды.

FIAT спортта үлкен жетістіктерге жете бастайды. Жарыстарға сериялық және арнайы жасалған көліктер қатыса бастады.

1905 жыл — Винченцо Лансия FIAT 100 HP Corsa көлігінің тізгініне отырды.

1906 жыл — F.I.A.T әріптерінің арасындағы нүктелер жойылып, компанияның ресми атауы FIAT болды. Сол жылы компания 4 жолаушы мен 100 келіден артық жүкті тасымалдай алатын көлік жасауға кірісті.

1907 — FIAT 11 литрлік 6 цилиндрлі қозғалтқышы және пневматикалық стартері бар алғашқы автокөлікті шығарды. Шығарылған «130 PS» моделі француз автомобиль клубының «Гран-приін» жеңіп алды.

1910-1912 жыл — FIAT қозғалтқыш өлшемдері бойынша ерекшеленетін «1-6 типті» сериясын шығаруды бастады.

1912 жыл — Осы жылы FIAT алғаш рет кеңінен қолданысқа ие болған Zero моделін шығарды.

1913 жыл — Бірінші дүниежүзілік соғыстың алдында «S 74» және «S 76» рекордтық модификациялары сияқты қозғалтқыш өлшемдері өте үлкен модельдер пайда болды. Соңғысында жалпы көлемі 28 литр болатын 4 цилиндр болды.

1919 жыл — Соғыстан кейін басқа компаниялар FIAT-тың жарыс технологиясын пайдалана бастады. Бұған, атап айтқанда, ALFA ROMEO және SUNBIM-де жарыс автомобильдерінің қозғалтқыштарында компрессорларды алғашқылардың бірі болып пайдаланған Жано мен Бертарионенің кетуі ықпал етті. Барлық өндіріс модельдері 501-ден 525-ке дейінгі сериялық нөмірлерді иеленді және олар міндетті түрде хронологиялық тәртіпте болған жоқ. Сол жылы FIAT соғыстан кейінгі алғашқы сериялық «501» моделін шығаруды бастады.

1921 жыл — 20-жылдары ұзақ мерзімді жоспарлау жауапкершілігі Фаччиолидің мұрагері Джованни Энрикодан Карло Кавалли, Транкило Зерби және Джулио Чезаре Каппа сияқты танымал адамдарға берілді. Компрессорге қатысты алғашқы тәжірибелерден кейін 12 цилиндрлі V-тәрізді қозғалтқышы бар ерекше автомобиль пайда болды. Бір цилиндрінің көлемі 1,5 литрлік оның қуаты 187 а.к. тең және максималды жылдамдығы 240 км/сағ. болды. Сол жылы FIAT 6,8 литрлік 12 цилиндрлі қозғалтқышы бар күрделі және қымбат «520 Superfiat» моделін шығаруды бастады. Бірақ бұл модельді сатып алушылар аса ұната қойған жоқ. 1921-1923 жылдар аралығында небәрі 30 данасы жасалды.

1922 жыл — «Суперфиаттың» саудасы жүрмей қалғанына қарамастан, компания «519» моделін шығару арқылы беделді автомобильдер шығарушылардың қатарынан көрінуге қайта әрекеттенді. Бұл модель 1929 жылға дейін шығарылды.

1923 жыл — осы жылдың моделі «502»-нің шанағы бірнеше есе үлкен болса да оған «501»-дің қозғалтқышы орнатылды.

1925 жыл — осы уақытта өндіріс көлемі күрт өсті. Соғыс кезінде небәрі 35 мың автокөлік шығарылған болса, 1925 жылы конвейерлік технологияның арқасында 20 мың адам жұмыс істейтін Lingotto заманауи зауытында 40 мың автомобиль шығарылды. Өндірістің өскеніне «509» моделі классикалық мысал бола алады. Бұл қай жағынан алғанда арзан және ыңғайлы көлік болды, сондықтан тек 1925-1929 жылдары бұл модельдің 90 мың данасы шығарылды. «509»-дың техникалық жаңалығы – таратқыш білігінің жоғары орналасқандығы болды.

1926 жыл — Осы жылы кейбір модельдер жаңартылды. «501» және «502» негізінде «503» құрылды, ал «510» қуаттырақ «512»-ге ауыстырылды.

1927 жыл — Биылғы жылы гидравликалық тежегіштері бар бірінші FIAT көлігі болатын ыңғайлырақ «521» моделі шығарылды. Сондай-ақ, «521» руль дөңгелегі сол жақта орналасқан және катушканың тұтану орнатылған.

1929 жыл — "509» қуаттырақ «514» моделімен ауыстырылды, ол коммерциялық тұрғыдан сәтті болмады, дегенмен неміс компаниясы NSU оны өндіруге лицензия сатып алып, оны NSU-FIAT брендімен шығарды.

1930 жыл — 30 жылдар «515» және «522» модельдерімен есте қалды, олардың әрқайсысы әртүрлі модификацияда шығарылды. Осы онжылдықта Фессияның және жас Данте Жакосаның жұмысының арқасында техникалық әзірлемелердің бағыты өзгерді.

1932 жыл — Осы жылы компания Италиядағы жастар фашистік ұйымының атымен аталатын қымбат емес «508 Balilla» моделін сериялық өндіруді бастап, алға үлкен қадам жасады.

1933 жыл — «518 Ardita» «522» және «524» модельдерінің орнына келді.

1934 жыл — Неғұрлым қуатты «518» нұсқасы — 6 цилиндрлі «527 Ardita» моделі пайда болды.

1935 жыл — Бұл жыл дизайнда да, технологияда да төңкеріс болды. Милан автосалонында орталық құбырлы жақтау, аэродинамикалық корпус және Dubonnet жүйесінің тәуелсіз алдыңғы доңғалақ аспасы, сонымен қатар үстіңгі клапан қозғалтқышы секілді жаңа техникалық шешімдер қолданылған модель таныстырылды.

1936 жыл — Биылғы жылы шағын шағын автокөлік «FIAT 500 Topolino» пайда болды.

1937 жыл — Жаңартылған «508 S» нарыққа шығарылды. Осы кезеңде FIAT-негізінен шағын литраждан шығарды.

1938 жыл — Сол жылы «2800» люкс лимузинін шығарған FIAT өзінің беделді өнімдерді жасауға қабілетті екенін дәлелдеді.

1939 жыл — «1100» «508 S»-ті алмастырды. Бұл модельдердің сыртқы айырмашылығы алдыңғы бөлігінде болды. Бір жылдан кейін «1100 В» модификациясы пайда болды, оның шанағы алдыңғысынан өзгермегенімен, бірақ күшті қозғалтқыш және артқы дөңгелектерінде реттелмелі рессорлық аспа пайда болды. Модель 1948 жылға дейін өндірісте болды. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде кәсіпорын негізінен әскери мақсаттағы өнімдерді өндіруге көшті.

1945 жыл — Соғыстан кейінгі күрделі кезеңді болды. Зауыттарда үлкен көлемде жөндеу жұмыстарын жүргізу, жаңа тұтынушыларды табу қажет болды. Сенатор Жованни Аньелли қайтыс болды.

1945 жылы 16 желтоқсанда оның ұлы Эдоардо 1935 жылы 14 шілдеде ұшақ апатынан қайтыс болды, ал жиені Жанни әлі тым жас еді. Бірақ Жованни Аньеллидің Витторио Валеттаны мұрагер етуі дұрыс шешім болды. Гауденцио Бона, Гайаля де ла Шене және басқалардың қолдауымен ол Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін FIAT-тың жаңа келбетін жасай алды. Табысқа жетудің негізі бұған дейін қаланып қойған еді. Мирафьориде жаңа зауыт салынып қойған болатын. Салыстырмалы түрде ғимараттардың бойы аласа болғанына қарамастан, оның өндірістік аумағы бес қабатты ғимараттары бар алып «Линготтодан» үлкен болды. Мирафьоридегі зауыт сонау 1930 жылдары жобаланған. 1950-1960 жылдары ол бірнеше есе кеңейтілді. Мирафьориден бірнеше шақырым жерде FIAT Rivalta кешенін де салды. Бірақ өндірісті орталықсыздандыру мұнымен бітпеді. Көп ұзамай оңтүстік-орталық Италияда жаңа ірі зауыт ашылды. Осы уақытта шығарылған модельдер соғысқа дейінгі «500 В және С», «1000 В және Е» және «1500 және Е» сияқты нақты жаңартылған машиналар болды.

1950 жыл — мүлдем жаңа «FIAT 1400» автомобилі пайда болды.

1951 жыл — «1900» моделі пайда болып, сол уақыттан бастап автомобильдің типі қозғалтқыш өлшеміне сәйкес тағайындалды.

1952 жыл — «V8» спорттық көлігі нарыққа шықты, компанияның шағын серияда шығарылған барлық дөңгелектердің тәуелсіз аспасы бар бірінші моделі. Бұл модельге арналған корпусты Ghia жасаған.

1953 жыл — Осы жылы соғысқа дейінгі «1100» жаңартылды. Модель «Нуова-1100» деп аталды. Оның жүк көтеретін денесі болды. 1959 жылға дейін өндірісте болып, 250 мың данасы шығарылды.

1955 жылы «500S Topolino» соңғы сериясы «600» моделімен ауыстырылды, ол FIAT-қа одан да көп атақ әкелді, өйткені ол көптеген итальяндық үшін қол жетімді болды.

1957 жыл — FIAT шағын автомобильдер шығару желісін жалғастыра отырып, 1957 жылы «Нуова-500» моделін шығарады. 15 жыл ішінде бұл шағын көліктің 3 миллионнан аса данасы шығарылды.

1959 жыл — «1800-2300» моделі алғаш рет Женевадағы көрмеде көрсетілді. «1200 Кабриоға» арналған корпусты Пининфарина фирмасында жасаған. Осы моделіндегі 15 мыңнан астам машина шығарылды.

1961 жыл — Ferrari-дің бұрынғы техникалық басшысы Аурелио Лампреди құрастырған 4 цилиндрлі (1300-1500 см3) және 6 цилиндрлі (1800-2300 см3) қозғалтқыштары бар артқы жетекті модельдер шоғыры пайда болды.

1964 жыл — «600» моделінің негізінде «850» жасалды. AUTOBIANCHI FIAT-қа қосылды, дегенмен ресми қосылу туралы келісім 1967 жылы күшіне енген.

1965 жыл — Осы жылы спорттық автомобильдер дәстүрін жалғастыра отырып, FIAT моделін шығарады

1966 жыл — «124» моделі пайда болды, ол кейінірек алғашқы кеңестік жаппай шығарылған ВАЗ-2101 автомобилінің прототипі болды. Сол жылы «Dino Spider» және «Dino Coupe» модельдері шығарылды.

1967 жыл — «125» седаны шығарыла бастады. Бұл модельдің сәл өзгертілген нұсқасы біраз уақыттан кейін Польшада «Polski Fiat» брендімен құрастырыла бастады. Онымен қатар біраз уақыт бойы «1500L», «1800B», «2300» модельдері шығарылды.

1969 жыл — FIAT өзіне LANCIA және FERRARI фирмаларын қосып алды. Бұл жыл компания үшін жетістік болған «128» алдыңғы жетекті бірінші автокөліктің премьерасы өтті. Данте Жакоса ұсынған бұл тұжырымдаманы FIAT құрамына кіретін AUTOBIANCHI қолданып үлгерді. Жакоса бұл схеманы шағын көліктерге бірінші рет қолданған. Сол жылы қуатты ыңғайлы «130» седаны көрсетілді.

1971 жыл — Концерн көлденең клапанды 4 цилиндрлі қозғалтқышы бар «127» алдыңғы жетекті басқа моделін шығарады. Модернизацияланған «128» моделінің іші кеңірек бола бастады.

1972 жыл — «124» орнына Туриндегі бас зауыттың атымен аталған «131 Мирафиори» келді. Бұл заманауи дизайндағы седан әр түрлі деңгейлерде шығарылды. Оның күшейтілген қозғалтқышы, тәуелсіз артқы доңғалақ аспасы және 5 жылдамдықты беріліс қорабы бар жол жарысы мен раллиге арналған ABARTH спорттық нұсқасы сатылымға шықты. Сол жылы тағы бір шағын «126» көлігі өндіріске жіберілді.

1973 жыл — Компания 1585 және 1995 см куб 4 цилиндрлі қозғалтқыштары бар ыңғайлы және қымбат «FIAT-132» сериясын шығаруға шешім қабылдады, бірақ бұл санаттағы автомобильдің кең ауқымды өндірісі асығыстық екені белгілі болды. Екі орындық «X 1/9» көлігін шығару басталды.

1978 жыл — «Ритмо» моделі өндіріске енгізілді.

1980 жыл — FIAT жаңа бағдарламаны бастады, оның біріншісі екпінді бұрыштық пішіндері бар «Панда» шағын литраж болды.

1983 жыл — Осы жылдың қаңтарында компания «Uno» моделін ұсынды.

1984 жыл — «Ритмо» негізінде «Regata» седаны шықты.

1985 — Ескірген «132» алдыңғы жетекті «Croma» седанымен ауыстырылды, ол FIAT, Lancia және SAAB-тың бірлескен жұмысының алғашқы нәтижесі еді. Бұл модельде 4 цилиндрлі бензин қозғалтқыштары, соның ішінде турбокомпрессорлар, сондай-ақ дизельдік қозғалтқыштар пайдаланылды. «Croma» шассиінің көптеген бөліктері Lancia Thema және SAAB 9000-мен бірдей болды.