BMW
BMW – жеңіл, спорттық автомобильдерді, жол талғамайтын автомобильдер мен мотоциклдар шығаратын немістің автомобиль компаниясы.
1913 жылы Мюнхеннің солтүстік шетінде Карл Рапп пен ішкі жану қозғалтқышын ойлап тапқан Николаус Август Оттоның ұлы Густав Отто екі шағын авиациялық қозғалтқыштар компаниясын құрады.
1917 жылы компаниялар Baverische Motoren Werke (Бавария мотор зауыты) –BMW атауымен тіркелді. Кәсіпорынның бас директоры болып Франц-Джозеф Попп болып, ол жас авиация инженері Макс Фрицті жалдайды (танымал BMW мотоциклдерін жасаушы). Сол уақыттан бері барлық BMW өнімдерінде айналмалы пропеллер білдіретін белгімен белгіленіп келеді.
1919 жыл – Ұшқыш Франц Зено Димер BMW IV ұшағында оттегі маскасы жоқ ашық кабинадағы ұшақтар бойынша әлемдік биіктік рекордын орнатты. Оның ұшу биіктігі 9670 метрді құрады.
1923 жыл – дәл сол жас инженер Макс Фриц керемет қысқа мерзімде, 5 апта ішінде бірінші BMW R32 мотоциклін жасап, оны өндіріске енгізді. Париж автосалонында бұл техникалық сенсация деп аталаы. Мотоциклде оппозитті қозғалтқышы мен жетек жолы болды, оның принципі әлі күнге дейін BMW мотоциклдерінде қолданылады.
1927 жыл – BMW үшін рекордт жауған жыл болды. Биыл орнатылған 87 әлемдік рекордтың 29-ы BMW қозғалтқыштарына тиесілі.
1928 жыл – BMW автокөлік шығара бастады. Ұлыбританияда керемет табысқа қол жеткізген алғашқы 100 лицензиясы бар «Dixies» Германиядағы конвейерден оң рульді жетекпен шықты, бұл немістер үшін жаңалық болды. 1928 жылы 16 қарашада болған өзгеріс өте маңызды болды. Сол күннен бастап «Dixie» сауда белгісі ретінде өмір сүруін тоқтатып, оның орнына «BMW» келді. Осы сәттен бастап BMW автомобиль өнеркәсібінің дәуірі басталады.
1929 жыл – BMW R37 спорттық мотоциклінде әлемдік жылдамдық рекордын орнатпақшы болады. Ол үшін 750 текше см. қозғалтқыштың жаңа нұсқасы әзірленіп, аэродинамикасын жақсарту бойынша жұмыс жүргізіле бастады. 1929 жылы 19 қыркүйекте Эрнст Хенне Мюнхеннің солтүстігіндегі трассалардың бірінде 216 км/сағ жылдамдықпен жаңа әлемдік рекорд орнатты. (Ал 1937 жылы ол сол уақыт үшін керемет болып саналған 279,5 км/сағ жылдамдықты көрсетеді. Бұл рекорд 14 жылдан кейін ғана жаңарды).
1932 жыл – стильдендірілген пропеллері бар BMW эмблемасымен сәнделген 3/20 алғашқы 303 моделі жасалды.
1933 жыл – 6 цилиндрлі қозғалтқышы бар алғашқы BMW-ның 303 моделі шығарыла бастады. Дәл осы модель бірінші болып BMW-ның «танаулары» деп аталатын радиатор торына ие болды. Бұл танаулар барлық BMW көліктерінің типтік дизайн элементіне айналды.
1936 жыл – танымалдықтың басы. BMW ең жылдам жаппай шығарылған 328 спорттық родстерді шығарады. Ол кезде бұл жай ғана авангардтық техникалық жаңалықтар болды: құбырлы жақтау, жеңіл қорытпалы басы бар алты цилиндрлі қозғалтқыш, штангалары бар клапанның жаңа жүйесі. BMW компаниясы 328 моделімен 30-шы жылдардың екінші жартысында танымал болғаны сонша, екі түсті белгісі бар кейінгі барлық автомобильдерді жұртшылық жоғары сапа, сенімділік пен сұлулықтың символы ретінде қабылдады. Өзінің пайда болуымен BMW идеологиясы түпкілікті қалыптасты, ол бүгінгі күнге дейін «Жүргізушіге арналған автокөлік» жаңа модельдерінің тұжырымдамасын анықтайды. Бірақ BMW-ның басты бәсекелесі Mercedes-Benz «Автокөлік жолаушыларға арналған» деген қағиданы ұстанады. Содан бері әр компания өз жолымен жүріп, өз таңдауының дұрыс екенін дәлелдеп келеді. Бүгінгі таңда BMW 328 –нағыз автомобиль әлемінің аңызы. Бұл модельдің сақталып қалған санаулы автомобильдерін қанша ақшаң болса да сатып алу мүмкін емес.
1938 жыл – BMW компаниясы Пратт-Уитни қозғалтқыштарына лицензия алды. Содан кейін әйгілі Юнкерс Ю52-де орнатылған 132 моделі әзірленді. Сол жылы соғысқа дейінгі ең жылдам мотоцикл моделі жасалды, оның қуаты 60 а.к. және максималды жылдамдығы 210 км/сағ. 1939 жылы неміс шабандозы Георг Майер осы мотоциклмен Еуропа чемпионы атанды. Ал шетелдік мотоцикл мінген шетелдік алғаш рет британдық «Senior Tourist Trophy» жарысын жеңіп алды.
1940 жыл – Mille Miglia жарысындағы сенсациялық жеңістер. Төрт жылда BMW 328-дің небәрі 464 данасы шығарылды, бірақ олармен бәсекелесетіндер жоқ еді. 1938 жылы бұл көліктердің жарыс нұсқалары аты аңызға айналған итальяндық Mille Miglia жарысына (мың миль) қатысты. Бұл жарыста BMW көліктері екі бірдей жеңіске жетті. Екі жылдан кейін BMW соғысқа дейінгі соңғы Mille Miglia жарысына қайта қатысады және BMW 328 Еуропада соғыс сойқаны алдында өзінің соңғы жеңісін тойлайды.
1943 жыл – ұшақ құрылысында жаңа тарау ашылды. Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін BMW реактивті қозғалтқышты жасауға тырысқан болатын. 1939 жылы компания Messerschmitt Me262 ұшағы үшін осындай қозғалтқышты өндіруге нақты тапсырыс алды. 1943 жылы қозғалтқыш жасалып, BMW 003 деп аталды, ал 1944 жылы осы қозғалтқышы бар 100 ұшақ жасалды. Екінші дүниежүзілік соғыс BMW-ға орасан зардап шығын әкелді. Мильбертшофендегі зауытты азат етушілер бомбалап тастады. Жалғыз азды-көпті «өмір сүруге жарамды» Мюнхен қаласындағы екі зауыт болды, олардың айналасында BMW акционерлері негізгі күш-жігерін шоғырландырды.
1948-1953 жж. – бір цилиндрлі қозғалтқышы және төрт жылдамдықты беріліс қорабы бар бірінші «жоқтан жасалған мотоцикл» R24 конвейерден шықты. Келесі R25 моделінде екі цилиндрлі қозғалтқыш болды және қазірдің өзінде бұл мотоциклдердің 18% экспортталды. Сонымен бірге компания «BMW-328» спорттық көлігінің концепциясын өмірге қайтарды. 501 седанының шығуымен BMW соғыстан кейін автомобиль өндірісін қалпына келтіруге тырысады. 1952 жылы бар болғаны 49 машина құрастырылды. 1954 жылға қарай өндіріс 3410 данаға жетті, оны тек BMW брендін қалайтын қалталылар ғана сатып алды.
1954 ж. – BMW арбалы мотоциклдар жарысында әлем чемпионы атанды. Соғыстан кейінгі жылдарда мотоцикл бумы бірден басталды: 1954 жылы 30 мыңға жуық мотоцикл сатылды. Сол жылы BMW итальяндық өндіруші Iso-дан Германиядағы соғыстан кейінгі экономикалық қалпына келтірудің символына айналған Isetta моделін шығаруға лицензия алады.
1956 жыл – Нью-Йоркте тұратын дизайнер Альбрехт Граф Герц сенсация тудырған спорттық көлікті жасайды. «BMW тіпті итальяндықтарды да жаулап алды», – деп жазды газеттер 1956 жылы көлік пайда болған кезде. BMW 507 родстер ретінде де, және темірден жасалған төбесімен де ұсынылды. 150 ат күші бар 3,2 литрлік сегіз цилиндрлі алюминий қозғалтқышы көлікті сағатына 220 км-ге дейін жеделдетті. Барлығы 1956 жылдан 1959 жылға дейін осындай 252 көлік сатылған. Бүгінде бұл сирек кездесетін және ең қымбат коллекциялық көліктердің бірі.
1959 жыл – Ауамен салқындату жүйесі бар жаңа BMW 700 моделінің көмегімен концерн ішкі дағдарысты еңсеріп, жалпы брендтің одан әрі табысты болуына негіз жасай алды. Табыс тек сату саласымен ғана шектеліп қалған жоқ. Купе нұсқасы BMW-ге спорттық жеңістерге жетуге мүмкіндік берді.
1962-1968 – BMW-ның жаңа жеңістері. 1962 жылы 1500 концепциясы — жеңіл, ықшам, спорттық, төрт есікті автомобиль — нарыққа соншалықты ынтамен шығарылды, бірақ өндірістік қуаттылықтың жетіспеушілігі бұл машиналарға сұранысты қанағаттандыра алмады.
1966 жыл – 1600-2 екі есікті автокөлік алғаш рет ұсынылды. Ол турбоүрлеуі бар 1502-ден 2002 дейінгі модельдердің сәтті сериясын жасау үшін негіз болды. «Жаңа санаттың» жетістігі барлық модельдер ауқымының дамуына ықпал етті. BMW концерні 30-шы жылдардағы дәстүрді жаңғыртып, алты цилиндрлі модельдерді шығаруға мүмкіндік алды. 1968 жылы 2500 және 2800 модельдерінің премьерасы өтті, бұл BMW-ге үлкен седандарды шығаратын кәсіпорындар қатарына қайта кіруге мүмкіндік берді. Осылайша, 60-шы жылдар кәсіпорынның бұрынғы бүкіл тарихындағы ең табысты жылдар болды.
1969 жыл – мотоциклдер өндірісінде жаңа тенденциялар байқалды. 75-ші серияның өкілдері бір металдан жасалған мүлдем жаңа жетек білігін айналдыратын ерекше тегіс қозғалтқыштарға ие болды, ал цилиндрлердегі шойынның орнына жеңіл металдар пайда болды. Осы жаңа буынмен BMW концерні мотоциклдер жасауда жаңа леп әкелді.
1972 жыл – компанияның тауар айналымы алғаш рет екі миллиард марканы құрады. 5 сериясының шығуымен BMW модельдерінің түбегейлі жаңа буынын шығару басталды. Егер бұрын концерн негізінен спорттық типтегі автомобильдердің орнын иеленсе, қазір ол жайлы седандар сегментінде өз орнын алды.
1973 жыл – 3.0CSL және Формула 2 – BMW автоспорт жолындағы маңызды кезеңі. 1973 жылдан бастап алты Еуропа чемпионатында жеңіске жеткен 3.0 CSL Купе BMW-ға ерекше жеңістерге жетуге мүмкіндік берді. Бұл купенің құрылымында көптеген техникалық жаңалықтар жасырын жатты. Ол бірінші болып әр цилиндрде төрт клапаны бар алты цилиндрлі BMW қозғалтқышына ие болды және оның тежеу жүйесі сол кезеңдер үшін бұрын болмаған жаңалық – ABS жүйесімен жабдықталды.
1977 жыл – «люкс» санатта 7 сериясының пайда болуымен барлық BMW серияларының түбегейлі жаңартуы аяқталды.
1981 жыл – Париж-Дакар раллиіндегі триумф, негізгі кезеңдері Сахара шөлінде өткен 12 мың шақырымдық жарыс. 1923 жылы құрылған салыстырмалы ауырлықтың тамаша көрсеткіші, сенімді салқындату, тамаша «салмақты бөлу», төмен ауырлық орталығы және салыстырмалы түрде төмен жылдамдықта жоғары тартунегізгі тұжырымдамасы осы экстремалдық жағдайларда өзін жақсы көрсетті. Француз Хуберт Ауриол әлемдегі ең ауыр раллиде бірден жеңіске жетті. Командалық жеңіс BMW-да қала берді.
1983 жыл – BMW Формула 1 чемпионы атанды. Небәрі 1,5 литрлік төрт цилиндрлі қозғалтқыштан Пол Рош бастаған мамандар тобы 800 ат күші бар бірегей қондырғы жасады. Бұл қозғалтқыш ағылшындық «тұрақты» Брабхэмнің көліктеріне қойылып, өзінің құндылығын әу бастан дәлелдеді. 1987 жылға дейін бұл қозғалтқыш BMW үшін тоғыз Гран-при жеңіп алды.
1986 жыл – BMW M3, әлемдегі ең табысты жол жарысы көлігі. Ықшам екі есікті модель сериялы өндіріс үшін де, моторспорт үшін де параллель әзірленді. Нәтиже BMW үшін жай ғана жеңіс болды. Әу бастан-ақ дәстүрлі BMW спорттық түстеріне боялған ақ түсті автокөлік жеңістерді, кубоктар мен атақтарды жинай бастады. 1987 жылы итальяндық Роберто Равиглия жол жарысынан әлем чемпионатында бірінші орынды жеңіп алды. Ал келесі бес жылда BMW M3 спорт сахнасында жалғыз-дара тұрды.
1987 жыл – жаңа родстер және жаңа технологиялар. Бастапқыда жай ғана тәжірибелік модель ретінде ойластырылған таңғажайып көлік 30-50 жылдардағы BMW роудстерлерінің дәстүрін жалғастырды. BMW Z1 8000 данада құрастырылды және озық технологияның тасымалдаушысы болды. Бұл көліктің аэродинамикасы да модельлі болды. 1987 жылы BMW тобы әлемде алғашқылардың бірі болып электронды қозғалтқыш қуатын басқару жүйесін қолданды.
1990 жыл – армандаған жаңа купе: BMW 850i. Бұл талғампаз люкс купенің жүрегі автомобильді кез келген жылдамдықта алға қарай түсіре алатын он екі цилиндрлі қозғалтқыш болды. Толығымен жаңа интегралды артқы ось мүлдем бірегей түрде спорттық қасиеттерді жоғары жайлылықпен біріктіреді. 25 жылдық үзілістен кейін BMW тағы да ұшақ қозғалтқыштарын жасауға бет бұрды. BMW Rolls-Royce GmbH бірлескен кәсіпорны коммерциялық және аймақтық ұшақтардың жаңа буыны үшін BR 700 қозғалтқыштар тобын әзірлейді және шығарады.
1994 жыл – Rover Group BMW-ға ие болды. Rover компаниясының өндірістік бағдарламасы BMW-ны тамаша толықтырады, Rover мен Mini 3 сериядан төмен орналасқан, ал Land Rover 4x4 сегментін толтырады.
1995 жыл – жаңа BMW 5 сериясының дебюті. Оны әзірлеудегі басты ұстаным – үйлесімді концепция құру. Жаңа көлік заманауи дизайнымен ғана емес, ең озық технологиясымен де ерекшеленді. Мысалы, автомобиль өнеркәсібінде алғаш рет көліктің төменгі бөлігі толығымен дерлік алюминийден жасалған. Жаңа материалдарды пайдалану автомобильді қайта өңдеу дәрежесін 85 пайызға дейін арттырды. Ерекше қатты корпус пассивті қауіпсіздіктің теңдесі жоқ деңгейін қамтамасыз етеді. Барлық BMW көліктері стандартты түрде алдыңғы жолаушыға арналған қауіпсіздік жастығымен және ұрлыққа қарсы қозғалтқыш иммобилизаторымен жабдықталған.
1996 жыл – BMW Z3, Джеймс Бондтан сәлем. Бұл модельдің шығуымен жаңа роудстер бумы басталады. Динамизм мен классикалық дизайнның бірегей синтезі –жай ғана тамаша тұжырымдама. Көлікке қосымша жарнаманы «Золотой көз» фильмі жасайды, онда «супер агент 007» Джеймс Бонд Z3-де айналады. Фильм үлкен табысқа жетті. BMW Z3 де бестселлер болды. Спартанбургтегі жаңа зауыт барлық тапсырыстарды орындай алмайды. Алғаш рет 7 сериясы дизельдік қозғалтқышпен жабдықталған: 725tds нарыққа шығарылды. RMW Rolls-Royce BR 710 қозғалтқышы халықаралық сертификатқа ие болды. Сонымен қатар, BR 715 ұшақ қозғалтқыштарына жаңа тапсырыстар алуға болады.
1997 жыл – ешкімді бей-жай қалдырмайтын мотоцикл – R 1200 C моделі жол велосипедінің мүлдем жаңа түсінігін білдіреді. Дәстүрлі және футуристік элементтерді біріктіретін сенсациялық дизайн. Ол ең үлкен BMW боксшы қозғалтқышын алды. Оның жұмыс көлемі 1170 см3, ал дамыған қуаты 61 а.к. Сол жылы BMW тағы бір армандаған көлігін ұсынады. Бұл M Roadster, басқа ешкім сияқты, асыл тұқымды ашық спорттық автомобильдің шынайы бейнесі.
Бүгінде шағын ұшақ қозғалтқыштары зауыты ретінде басталған BMW өз өнімдерін Германиядағы бес зауытта және дүние жүзінде шашыраңқы жиырма екі еншілес кәсіпорында шығарады. Бұл зауыттарда роботтарды пайдаланбайтын бірнеше автокөлік компанияларының бірі. Конвейердегі барлық жинақ тек қолмен жүреді. Автомобильдің негізгі параметрлері шығу кезінде тек компьютерлік диагностикадан өткізіледі.